اما و اگر‌های یک تراکنش مالی پر حاشیه سوئیسی

به گزارش راهبرد معاصر، فاطمه زهرا نصراللهی، پس از خروج یکجانبه دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا از برجام که مورد تأیید جامعه جهانی و شورای امنیت سازمان ملل بود، آمریکا اعلام کرد که کارزار فشار حداکثری علیه ایران را به راه خواهد انداخت تا صادرات نفت تهران را به صفر برساند و کشورمان را مجبور کند بار دیگر پای میز مذاکره بیاید تا «توافق بهتری» برای آمریکا رقم بخورد.

در همین راستا کشورمان تلاش کرد تا مذاکرات فشرده‌ای را با اتحادیه اروپا به خصوص با انگلیس، فرانسه و آلمان داشته باشد، در نتیجه توافقات دیگری در کنار برجام صورت گرفت و قرار بر این شد که کانال تبادل مالی_تجاری و تبادل کالا‌های مورد نیاز به خصوص در حوزه دارویی بین ایران و اتحادیه اروپا شکل بگیرد تا مشکلات و موانع تحریمی آمریکا به خصوص در حوزه‌های بشر دوستانه را برطرف کند.

دل نبستن به وعده‌های توخالیِ دیگران

حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی (روز جمعه ۱۰ مرداد) در گفت‌وگویی تلویزیونی درباره تحریم‌ها گفتند که در سال ۹۷ و بعد از خروج آمریکا از برجام، متاسفانه کشور ماه‌ها معطل وعده‌های اروپایی‌ها باقی ماند و اقتصاد کشور شرطی شد در حالیکه معطل کردن اقتصاد به وعده‌های دیگران، بسیار مضر است.

ایشان افزودند: اروپایی‌ها هیچ کاری برای مقابله با تحریم‌های آمریکا نکردند و آنچه به نام اینستکس نیز مطرح کردند، بازیچه‌ای بود که محقق نشد. رهبر انقلاب تاکید کردند: علاج تحریم‌ها فعال کردن ظرفیت‌های داخلی است که نیازمند مجاهدت است.

همانطور که گفته شد، از سال ۲۰۱۸  که قرار بود یک سری تراکنش‌هایی بین ایران و اتحادیه اروپا صورت بگیرد، همچنان این مسئله عملیاتی نشده است و کشور‌های اروپایی به تعهدات خود برای انجام تراکنش‌های مالی عمل نکرده‌اند، ولی اکنون به نظر می‌رسد کشور‌های اروپایی در حال اتخاذ سیاست‌های مستقلی خارج از سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان است.

 سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان هم به مرور تحت فشار آمریکا به تعهدات خود در توافق نامه اینستکس عمل نکردند و این موضوع به مدت دو سال به تاخیر افتاد.

اکنون کارشناسان بر این باورند که با توجه به شرایط حاکم بر جهان بعد از گسترش ویروس کرونا و به دلیل اینکه بسیاری از شرکت‌های اروپایی در آستانه ورشکستگی قرار گرفتند،  سوئیس به عنوان یکی از کشور‌های صادر کننده و تولید کننده دارو‌های استراتژیک تمایل خود را برای همکاری دارویی با ایران اعلام کرده است.

به همین منظور دوشنبه ششم مرداد ماه بود که دولت سوئیس  اعلام کرد این کشور اولین معامله خود با ایران را از طریق کانال بشردوستانه انجام داده است.کانال تنظیم تجارت بشردوستانه سوئیس (SHTA) که برای ورود مواد غذایی و دارویی به ایران، از ماه ژانویه ایجاد شده بود و به عرضه کالا‌های سوئیسی به مردم ایران بدون آنکه مشمول تحریم‌های آمریکا شوند، کمک می‌کند.

در ادامه پنج‎شنبه (۹ مرداد) دولت سوئیس اعلام کرد که یک شرکت دارویی این کشور از طریق کانال بشردوستانه به ایران داروی ضدسرطان ارسال کرده است. وزارت امور اقتصادی سوئیس تایید کرد که نخستین مراوده از طریق «تمهیدات بشردوستانه تجاری سوئیس» موسوم به «شتا»، با ارسال داروی ضدسرطان توسط یک شرکت دارویی این کشور به ایران شده است.

دلیل تاخیر در تراکنش کانال مالی سوئیس 

حنیف غفاری، کارشناس مسائل اروپا در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، معتقد است که در طول یک سال گذشته به دلیل کارشکنی مستقیم آمریکا علیه شرکت‌های سوئیسی این معاملات بشر دوستانه عملا صورت نگرفت تا جایی که سخنگوی وزارت خارجه سوئیس صراحتا اعلام کرد که ما نتوانستیم معامله‌ای را ذیل این کانال با ایران ایجاد کنیم.

غفاری دلیل این تاخیر به وجود آمده فشار مضاعفی که آمریکا بر شرکت‌های دارویی و شرکت‌های تولیدی اقلام بشر دوستانه وارد می‌کرد، می‌داند. او همچنین می‌گوید که مقامات آمریکایی از جمله شخص برایان هوک مسئول کارگروه ایران، تاکید کرده بود که تحریم‌های بشر دوستانه را علیه ایران اعمال نمی‌کنیم و اقلام دارویی و خاص از این قضیه مستثنی هستند، اما واشنگتن در قبال بحث کانال بشر دوستانه سوئیس نهایت کارشکنی ممکن را انجام داد.

غفاری کارشناس مسائل اروپا معتقد است که در ماه‌های اول شیوع کرونا که لازم به کانال بشر دوستانه سوئیس بود، این مسئله صورت نگرفت، بنابراین اولیه مبادله‌ای که در این خصوص صورت گرفته را نمی‌توانیم خیلی رسمی و صریح به فال نیک بگیریم، چراکه این موضوع نشان از اصلاح این کانال ندارد و می‌تواند نشان دهنده توافق بین آمریکا و سوئیس باشد.

انجام تراکنش مالی سوئیس خوشایند، اما ناکافی

غفاری همچنین می‌گوید که کشور‌های اروپایی حتی سوئیس که رویکرد مستقلی تری نسبت به آنها دارد باید در ترسیم کانال‌های دو جانبه‌ای یا حتی چند جانبه اقدام کنند و نباید رویکرد آنها به به گونه‌ای باشد که حتی در یک مرحله از کار خصوصا در مرحله ارسال اقلام فشار آمریکا بر شرکت‌های خصوصی حتی نیمه خصوصی و دولتی بتوانند تاثیر گذار باشد.

او  در ادامه گفت که معامله شرکت‌های داروسازی سوئیسی تحت یک کانال تجاری بشردوستانه با ایران در عین حال که خوشایند است، اما به هیچ عنوان کافی نیست و به آن اهدافی که کانال بشر دوستانه سوئیس تاسیس شد مغایرت دارد، چراکه قرار نبود بعد از بیش از یک سال و نیم مذاکره در نهایت کار به جایی برسد که اعلام شود که اولین مبادله به صورت کلی انجام گرفت و هنوز تا آن هدف فاصله زیادی وجود دارد.

اما در مقابل حسن هانی زاده، کارشناس مسائل بین الملل در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، معتقد است  که این مسئله خارج از توافقات ایران با سه کشور تضمین کننده توافقنامه برجام یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان است و سوئیس سعی می‌کند به صورت مستقل با ایران همکاری داشته باشد و این یک اقدام انسانی به شمار می‌رود که خارج از برجام در حال صورت گرفتن است.

هانی زاده تاکید می‌کند که باید دید که آیا سوئیس به همکاری دارویی خود برای صادرات دارو‌های استراتژیک ادامه خواهد داد یا باز هم تحت فشار آمریکا قرار خواهد گرفت، به نظر می‌رسد که این گام مثبتی از سوی سوئیس است که بتواند خارج از کشور‌های اروپایی بتواند با ایران همکاری در همه زمینه‌ها داشته باشد.

حیدرعلی مسعودی، کارشناس مسائل اروپا در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، انجام تراکنش کانال مالی سوئیس با ایران را ناشی از فشار‌های بین المللی بر آمریکا می‌داند و می‌گوید که واشنگتن این مجموعه تحریم‌هایی ظالمانه‌ای که بر ضد ایران ایجاد کرده نه تنها موجب تسلیم ایران نشده است، بلکه تنها به مردم کشورمان فشار آورده و در شرایط کرونایی وضعیت بهداشتی و سلامت مردم ما را به خطر انداخته است.

مسعودی همچنین انجام تراکنش مالی سوئیس با ایران با اینکه تاخیر زیادی داشته مثمر ثمر دانسته است. غفاری کارشناس مسائل اروپا گفت که دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی ما باید پیگیری کند تا تمامی ظرفیت‌ها، کانال‌ها و مجاری که در کانال‌ها تعبیه شده در این کانال قرار بگیرد تا بتوانند کار خود را به صورت کامل انجام دهند.

مسعودی کارشناس مسائل اروپا در این باره گفت که انجام تراکنش کانال مالی سوئیس با ایران یک دستاورد حداقلی برای سیاست خارجی کشورمان است، ولی اینکه دامنه آن چقدر باشد و تا چه حد بتواند نیاز‌های متنوع حوزه سلامت ایران را برطرف کند بحث‌هایی است که وجود دارد.

باشگاه خبرنگاران